लोकमान्य टिळक मराठी निबंध भाषण 2023 Lokmanya Tilak Marathi Essay Speech 2023 

आज आपण लोकमान्य टिळक मराठी निबंध आणि भाषण पाहणार आहोत.आपल्या 2023 परीक्षेच्या दृष्टीकोणातून हा निबंध अतिशय महत्त्वाचा आहे. निबंध लिहीत असताना मात्र सुरुवातीचा भाषणाचा भाग न लिहिता आकर्षक सुरुवात करा.चला तर मग आपल्या विषयाला सुरुवात करूया. 

लोकमान्य टिळक मराठी निबंध भाषण 2023

लोकमान्य टिळक (toc)

लोकमान्य टिळक मराठी निबंध भाषण 2023 Lokmanya Tilak Marathi Essay Speech 2023 

अध्यक्ष महाशय आणि येथे जमलेल्या माझ्या बाल मित्रांनो आज मी लोकमान्य टिळक यांच्या विषयी काही महत्त्वाचे दोन शब्द बोलणार आहे, तरी तुम्ही ते शांतचित्ताने ऐकून घ्यावे अशी माझी नम्र विनंती.

आपला भारत देश गुलामगिरीत असल्यामुळे अनेक थोर महान नेत्यांनी भारताला स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी प्रयत्न केले ..फुले, आंबेडकर, शाहू महाराज, गांधी ,नेहरू ,आगरकर, सावरकर ,भगतसिंह ,राजगुरू, सुखदेव आदि अनेक महापुरुषांनी भारत देशाला स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी प्रयत्न केले, त्यापैकीच लोकमान्य हे एक होते.. आज आपण लोकमान्य टिळक यांच्या जयंतीनिमित्त त्यांच्या कार्याविषयी माझे माझे दोन शब्द सांगणार आहे.

लोकमान्य टिळक यांचा जन्म 23 जुलै १८५६ रोजी चिखली या गावी झाला हे गाव रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे.त्यांच्या वडिलांचे नाव गंगाधर आणि आईचे नाव पार्वतीबाई होते लोकमान्य यांचे नाव केशव होते. हे नाव त्यांना त्यांची कुलदेवता केशव नावाची होती ;म्हणून त्यांचेही नाव केशव ठेवले होते.

लाल बाल पाल असे आपण ऐकले असेल.. लाल म्हणजे लाला लजपत राय, बाल म्हणजे बाल गंगाधर टिळक, पाल म्हणजे बिपिनचंद्र पाल.. या तिघांनी मिळून स्वातंत्र्यलढ्यासाठी खूप प्रयत्न केले म्हणून लाल बाल पाल तिघांची जोडी सगळ्यांच्या परिचयाची आहे.. त्यांनी इंग्रज सरकार हे या देशातून निघून जावे यासाठी अतोनात प्रयत्न केले; म्हणून यांना सुद्धा खूप त्रास सहन करावा लागला.

लोकमान्य यांचे बालपण अतिशय खडतर होते त्यांचे वडील चिखलगावचे खोत होते. त्यांना तीन बहिणी होत्या आणि त्यांचे खरे नाव केशव होते ,तरीही बाळ या नावानेच त्यांना बोलले जात होते ..त्यांचे वडील संस्कृत मध्ये पंडित होते., शिवाय शिक्षक म्हणून काम करत होते.. त्यांच्या वडिलांना गणिताविषयी भरपूर आवड होती. त्यानंतर त्यांची बदली पुण्यात झाली. पुण्यात आल्यानंतर त्यांना अनेक शिक्षक मिळाले त्यांच्या आचार विचारातून त्यांना भरपूर शिकायला मिळाले. अन्यायाविरुद्ध चिड निर्माण होत होती, अशातच त्यांच्या लहान वयातच त्यांची आई वारली आणि लोकमान्य हे सोळा वर्षाचे असतानाच त्यांच्या वडिलांचे ही निधन झाले.. त्यानंतर त्यांचे काका गोविंदपंत यांनी लोकमान्य यांचा सांभाळ चांगल्या पद्धतीने केला.

लहानपणापासून लोकमान्य करारी वृत्तीचे होते एखादी चुकीची गोष्ट लादली असता ती मान्य न करता अन्याय सहन न करता त्याविरुद्ध सडेतोड बोलणे परखडपणे बोलणे हा त्यांच्या स्वभावाचा गुण होता.. एकदा शाळेमध्ये असेच विद्यार्थ्यांनी शेंगाची टरफले वर्गात टाकली होती ..शिक्षक आल्यानंतर सर्व मुलांना शेंगाची टरफले उचलण्यास सांगितले ,त्यामध्ये लोकमान्य सुद्धा होते.. लोकमान्य यांनी स्पष्ट नकार दिला.. मी शेंगा खाल्ल्या नाहीत मी टरफले उचलणार नाही अशा पद्धतीने त्यांनी शिक्षकांना सुद्धा स्पष्ट शब्दात नकार दिला; कारण चूक नसताना चूक मान्य करणे हा मोठा गुन्हा आहे; म्हणून अन्यायविरोधात लढा हा त्यांच्या लहान वयातच दिसून येतो ..तेथून पुढे ते जहालवादी बनले.

महाविद्यालयीन शिक्षण सुद्धा अशाच पद्धतीचे होत गेले, त्यांना अनेक चांगले प्राध्यापक मिळाले त्यांच्याशी विचार विनिमय करून विचार जुळतात हे पाहून डेक्कन कॉलेजमध्ये शिकताना प्राध्यापक वर्डस्वर्थ यांनी त्यांच्यामध्ये असलेले इंग्रजी साहित्यविषयी गोडी निर्माण केली.. गणिताचे प्राध्यापक केरू अण्णा यांची ही छाप लोकमान्य यांच्यावर पडली.

वाचन हा त्यांच्या महत्त्वाचा आवडीचा विषय होता. त्यांनी संस्कृत मधील धर्मग्रंथे वाचले, राजनीती विषयी त्यांचे वाचन वाढले, मराठीमधील संत साहित्य हेही ग्रंथ त्यांनी चांगल्या पद्धतीने वाचन केले, मित्रामध्ये स्पष्टवक्ते होत असल्याने ते प्रसिद्ध होते.. बीए पूर्ण झाल्यानंतर त्यांनी एलएलबी पूर्ण करण्याचे ठरवले; तरीही त्यांना गणितामध्ये आवड असतानाही एलएलबी का करावे असा मित्रांचा प्रश्न होता; त्यावेळेस ते सडेतोडपणे म्हणाले “ माझे आयुष्य देशसेवेसाठी समर्पित करण्याचे ठरवले आहे ,तर मला कायद्याचे ज्ञान असणे गरजेचे आहे त्यासाठी एलएलबी करणे माझ्यासाठी हितावह आहे”. भारतामध्ये त्याचवेळी साथीच्या रोगांचे थैमान चालू होते.

दुष्काळ सगळीकडे असताना त्यातच प्लेग हा रोग महारोग म्हणून आलेला होता,त्यातच पडलेला महाभयंकर दुष्काळ आणि त्यातच प्लेगची साथ यामुळे भारतीय लोक ह्या महामारीच्या संकटाला सामोरे जात होती. टिळकांनी केसरी आणि मराठा या वृत्तपत्रातून लोकांना संघटित होण्यास आवाहन करत होते ,इंग्रज सरकार मात्र त्यांच्यावर लक्ष ठेवून होते.प्लेगचा महाभयंकर असा संसर्गजन्य रोग आणि दुष्काळग्रस्त परिस्थिती अशावेळी इंग्रज सरकार भारतीय लोकांवर अन्याय जुलम करत होते.” दुष्काळ विमा निधी” यामधून इंग्रज सरकार भारतीय जनतेकडून पैसा गोळा करण्याचे काम करत होते; म्हणून या निधीचा वापर लोकांसाठी करावा असा टिळकांचा आग्रह होता.त्यांनी इंग्रजांना सडेतोडपणे उत्तरही दिले.काही ठिकाणी टिळकांनी दुकानदार यांना लोकांना अन्नधान्य देण्यास सांगितले. तर काही ठिकाणी सार्वजनिक ठिकाणी खानावळी चालवल्या. मुंबईत प्लेगचा महाभयंकर रोगाची साथ आली तीच पुण्यातही येऊन ठेपली होती.

या साथीच्या रोगाला वेळीच आळा घातला पाहिजे; म्हणून ब्रिटिश अधिकारी रॅण्ड यांची नेमणूक करण्यात आली. रॅनडच्या आदेशानुसार सैन्यांनी रोगग्रस्त लोकांना वेगळे करणे चालू केले, शिवाय लोकांवर अत्याचार करू लागले; म्हणून टिळकांनी आपल्या वृत्तपत्रातून त्यांच्यावर शाब्दिक मारा चालू ठेवला ..या घटनेचाच राग मनात धरून दामोदर चाफेकर यांनी 23 जून 897 रोजी रॅन्ड व त्याचा सहकारी आयरिष्ट यांची गोळ्या घालून हत्या करण्यात आली.. यामुळे सर्व ठिकाणी कर्फ्यू लावण्यात आला अनेकांची धरपकड सुरू करण्यात आली .. दामोदर चापेकर यांना फासावर लटकवण्यात आले.

लोकमान्य टिळक यांनाही या त्यांच्या आरोपाखाली आरोप करण्यात आला पण पुरावा सिद्ध न झाल्याने त्यांना तुरुंगात नेऊ शकले नाहीत ,यावर टिळकांनी केसरीमध्ये “सरकारचे डोके ठिकाणावर आहे काय “असा अग्रलेख लिहिला यांच्या खुनानंतर ब्रिटिश अधिकाऱ्यांनी टिळकांनी लिहिलेले सरकार विरुद्ध लेख या राजद्रोहाच्या आ रोपाखाली त्यांना तुरुंगवास भोगाव लागला.. त्यांना तीन महिन्यासाठी डोंगरीच्या तुरुंगात ठेवण्यात आले.. नंतर मुंबईच्या भायखळा या ठिकाणी ठेवण्यात आले.. सर्वसामान्यप्रमाणे टिळकांना तुरुंगात वागणूक दिली जात असल्याने सर्व ठिकाणी इंग्रज सरकार यांच्यावर नाराजीचा सूर उमटला; म्हणून त्यांना येरवडा या ठिकाणी पाठवण्यात आले.. बारा महिने त्यांना तुरुंगवास भोगाव लागला.

लोकांमध्ये एकी नसल्यामुळे या कारणामुळे ब्रिटिश सरकार भारतीय लोकांवर अन्याय अत्याचार करत आहे ;म्हणून भारतीय जनता आपल्या घरात गणेश उत्सव साजरा करत असतात गणेश उत्सव हे घराघरात साजरा केला जात असल्याने ;तोच उत्सव सार्वजनिक ठिकाणी केला तर लोक संघटित होतील शिवाय महाराष्ट्राचे दैवत असणारे शिवाजी महाराज यांच्याविषयी लोकांच्या मनात आदरयुक्त भाव असल्यामुळे शिवजयंती आणि गणेशोत्सव सार्वजनिक ठिकाणी केले तर लोक एकत्र येतील आणि लोक संघटित होण्यास आणि त्यांच्यामध्ये आपले विचार पटवून देण्यास वेळ लागणार नाही याची जाणीव लोकमान्य टिळक यांना होत गेली .म्हणून त्यांनी गणेशोत्सव आणि शिवजयंती साजरी करण्यासाठी प्रयत्न केले .

टिळक आगरकर मैत्री संबंध टिळक म्हटले की आगरकर आलेच आणि आगरकर म्हटले की टिळक हे आलेच हे सर्वांना माहीत आहे.. दोघेही चांगले कॉलेजचे मित्र होते दोघांचे विचार एकमेकांना पटत होते दोघेही देशप्रेमाने वेडे झाले होते. भारत देश स्वतंत्र करण्यासाठी त्यांचे प्रयत्न चालू होते त्यांनी सरकारी नोकरी न करता आपले आयुष्य देशसेवेसाठी घालवणे उचित आहे हे ठरवलं होते म्हणून देशासाठी काहीतरी केले पाहिजे हे त्यांचे विचार होते; परंतु त्यांच्या विचारांमध्ये एवढी तफावत होती की आगरकर हे सामाजिक सुधारणा यासाठी आग्रही होते तर टिळक हे राजकीय स्वातंत्र्य मिळाले पाहिजे यासाठी आग्रही होते.

टिळकांना अगोदर भारताला स्वातंत्र्य मिळाले पाहिजे यासाठी त्यांचे विचार होते तर आगरकर यांचे असे विचार होते की अगोदर समाज हा सुधारला पाहिजे. स्वातंत्र्य हे उशिरा मिळाले तरी चालेल यामुळे दोघांचे मैत्रीचे संबंध असले तरीही दोघांच्या मतमतांतरामुळे विचारात वैचारिक मतभेद निर्माण झाले; पण त्यांची मैत्री त्यांची देशनिष्ठा हे मात्र एकमेकांना पूरक अशीच होती.

लोकमान्य भारतीय असंतोषाचे जनक म्हणून नावारूपास आले होते ..लोकांनी त्यांना लोकमान्य ही पदवी दिली होती.. लोकमान्य याचा अर्थ लोकांनी स्वीकारलेले, लोकांना मान्य असलेले लोकमान्य हे त्यावेळी लोकांच्या मनामध्ये प्रभाव टाकत होते; म्हणून लोकांना ते हवेसे वाटत असल्यामुळे लोकांनी दिलेली ही त्यांना उपमा होती.. स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणाच असा त्यांचा परखडपणे विचार होता.

लोकमान्य टिळक यांचे निधन 1 ऑगस्ट 1920 रोजी मुंबईत झाले.. लोकमान्य टिळक यांना सहा अपत्य होती त्यापैकी एक लहानपणीच वारला होता, त्यापैकी तीन मुली आणि दोन मुले राहिले त्यांच्या पत्नीचे नाव तापीबाई होते हे नाव त्यांचे लग्नाच्या अगोदरचे होते.. लग्नानंतर त्यांचे नाव सत्यभामाबाई असे ठेवले.. ज्यावेळी लोकमान्य हे ब्रह्मदेशात तुरुंगात असताना तापीबाई यांचे निधन 7 जून 1912 रोजी झाले .ह्या कोकणातील त्यांना त्यांचे गाव लाडघर होते..त्यांना तीन मुली आणि विश्वनाथ, रामभाऊ व श्रीधर असे तीन मुलगे होते..

अशा पद्धतीने आपण लोकमान्य टिळक यांच्याविषयी माझे चार शब्द ऐकून घेतले त्याबद्दल या ठिकाणी गुरुजनवर्ग आणि विद्यार्थ्यांना धन्यवाद देतो मला या ठिकाणी बोलण्याची संधी दिली त्याबद्दल धन्यवाद आणि पुन्हा एकदा लोकमान्य टिळक यांना शतशः अभिवादन करतो आणि माझे भाषण थांबवतो..जय हिंद जय महाराष्ट्र !

आमचा लोकमान्य टिळक मराठी निबंध व भाषण हा आपल्याला आवडल्यास इतराना देखील पाठवा. 

आमचे इतर लेख 

प्रथम घटक चाचणी दहावी विषय मराठी 

प्रथम घटक चाचणी नववी विषय मराठी 

प्रथम घटक चाचणी इयता दहावी भूगोल